Obezite(Şişmanlık)
Beslenme; İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin öğelerini yeterli ve dengeli miktarda alıp vücutta kullanabilmesidir. Anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır.
Günlük yaşamda bireylerin (gebe, emzikli, bebek, okul çocuğu, genç, yaşlı, işçi, sporcu, kalp-damar, şeker, yüksek tansiyon hastalığı vb.) yaşa, cinsiyete, yaptığı işe, genetik ve fizyolojik özelliklerine ve hastalık durumuna göre değişen günlük enerjiye ihtiyacı vardır.
Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması gerekmektedir.
Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır.
Günlük alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması durumunda, harcanamayan enerji vücutta yağ olarak depolanmakta ve obezite oluşumuna neden olmaktadır. Buna paralel olarak, günümüz teknolojisindeki gelişmeler, yaşamı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri önemli ölçüde sınırlamıştır.
Obezite; besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Obezite Nasıl Saptanır?
Dünya Sağlık Örgütü’nün obezite sınıflandırması esas alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak Beden Kitle İndeksi (BKİ) kullanılmaktadır. BKİ, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (metre cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. BKİ boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının tahmin edilmesinde kullanılmakta, vücutta yağ dağılımı hakkında bilgi vermemektedir. DSÖ’ ye göre uluslararası obezite sınıflandırmasına göre;
Sınıflandırma | BKİ (kg/m2) |
Zayıf (düşük ağırlıklı) | <18.50 |
Normal | 18.50 - 24.99 |
Toplu, hafif şişman, fazla kilolu | > 25.00 |
Şişman (Obez) | > 30.00 olarak kabul edilmektedir. |
Ayrıca tek başına bel çevresi ölçümünün erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm ve üzerinde olması hastalık riski ile ilişkilidir.
Örnek BKİ hesaplama: Ağırlık: 62 kg Boy:161 cm BKİ=62/161 X 161=23,9
Obezitenin Nedenleri:
Obezitenin en önemli nedenlerinin başında aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite yetersizliği olarak kabul edilmektedir. Bu faktörlerin yanı sıra genetik, çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo-kültürel ve psikolojik pek çok faktör birbiri ile ilişkili olarak obezite oluşumuna neden olmaktadır. Tüm dünyada özellikle çocukluk çağı obezitesindeki artışın sadece genetik yapıdaki değişikliklerle açıklanamayacak derecede fazla olması nedeniyle, obezitenin oluşumunda çevresel faktörlerin rolünün ön planda olduğu kabul edilmektedir.
Obezitenin gelişmesinde dikkat edilmesi gereken faktörlerden biri de yaşamın ilk yıllarındaki beslenme şeklidir. Yapılan çalışmalarda, obezite görülme sıklığının anne sütü ile beslenen çocuklarda, anne sütü ile beslenmeyen çocuklara göre daha düşük oranlarda olduğu, anne sütü verme süresinin, tamamlayıcı besinlerin türü, miktarı ve başlama zamanlarının obezite oluşumunu etkilediği bildirilmektedir.
Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Problemleri:
Obezitenin çeşitli hastalıklarla ilişkisi bilinmekte olup morbidite ve mortaliteyi artırıcı etkisi de ortaya konulmuştur. Fazla kilolu olma Avrupa Bölgesinde her yıl 1 milyondan fazla ölümün ve hasta olarak geçirilen 12 milyon yaşam yılının sorumlusudur.
Obezitenin neden olduğu sağlık sorunları/risk faktörleri:
Tip 2 Diyabet, Hipertansiyon, Koroner arter hastalığı, Karaciğer yağlanması, Uyku apnesi
Hiperlipidemi, Metabolik sendrom, Safra kesesi hastalıkları, bazı kanser türleri, Osteoartrit, Felç, Kas-iskelet sistemi problemleri, astım, Solunum zorluğu, Ruhsal sorunlar (Anoreksiya nevroza (yemek yememe) veya Blumia nevroza (kusarak yediği besinlerden yararlanmama),
Özellikle sık aralıklarla ağırlık kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla olması nedeniyle deri enfeksiyonları, kasıklarda ve ayaklarda mantar Enfeksiyonları’na neden olabilir.
Obezitenin Tedavisi:
Obezite oluşmadan korunma büyük önem taşımaktadır. Obeziteden korunma, çocukluk çağında başlamalıdır. Çocuk ve adolesan döneminde oluşan obezite, yetişkinlik dönemi obezitesi için zemin hazırlamaktadır. Bu nedenle aile, okul ve çevre yeterli ve dengeli beslenme ve fiziksel aktivite konularında bilgilendirilmelidir. Obezitenin oluşumunda pek çok faktörün etkili olması, bu hastalığın önlenmesi ve tedavisini son derece güç ve karmaşık hale getirmektedir. Bu nedenle obezite tedavisinde hekim, diyetisyen, psikolog, fizyoterapist ten oluşan bir ekip gerekmektedir.
Obezite Tedavi Yöntemleri:
1.Tıbbi beslenme (diyet) tedavi
2.Egzersiz tedavisi,
3.Davranış değişikliği tedavisi
4.Farmakolojik tedavi,
5. Cerrahi tedavi.
OBEZİTEDE KORUYUCU VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
-Boy uzunluğuna uygun kilo ölçüsünü hedefleyip kilo almaktan kaçınmak,
-Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı edinerek, besinlerle aldığımız enerji ile harcadığımız enerjiyi dengelemek
-Uyku ve öğün saatlerine dikkat ederek düzenli bir yaşamı benimsemek,
-Gelişigüzel diyetler uygulamak yerine mutlaka bir uzmandan yardım alarak diyet yapmak,
-Yağlı şekerli ve unlu besinlerden uzak durmaya çalışmak,
-Bebeklerimizi en az 6 ay tek başına anne sütüyle beslemek,
-Besinler pişirilirken kızartma, kavurma yerine haşlama, fırında pişirme, buğulama yöntemiyle az yağda pişirmek,
-Bol su içmek ve bedenimize uygun fiziksel aktivite yöntemlerini her gün yerine getirmek,
-Detaylı bilgi için sağlık kuruluşlarımızdan bilgi almak şeklinde sıralanabilir.